GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI SUÇU (TCK MADDE 79)

TCK'nın 79. maddesinde unsurları belirtilmekle beraber bir tanımı yapılmamış olan Göçmen Kaçakçılığı Suçu, Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek Kara, Deniz ve Hava Yoluyla Göçmen Kaçakçılığına Karşı Ek Protokol'ün 3. maddesinde, “Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak mali ve diğer bir maddi çıkar elde etmek için, bir kişinin vatandaşlığını taşımadığı veya daimi ikametgah sahibi olmadığı bir taraf devlete yasadışı girişinin temini” şeklinde tanımlanmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek Dört Numaralı Protokol'ün 3. maddesinde ise hiç kimsenin, uyruğunda bulunduğu devletin ülkesine girme hakkından yoksun bırakılamayacağı düzenlenmiştir.

Göçmen kaçakçılığı suçunun işlenebilmesi için özel kast aranır. TCK 79. Maddede suçun doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi bir yarar elde etmek amacıyla işlenebileceği belirtilerek özel kasta vurgu yapılmıştır. Bu suçun oluşabilmesi için failin maddi menfaat elde etme amacı ile hareket etmesi gerekir. Suç tamamlanmamış olsa dahi maddi menfaat elde etme amacı var ise, suç tamamlanmış sayılır. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında ve öğretide; suçun manevî unsuru, eylemin "doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddî bir yarar elde etmek maksadıyla" işlenmesi olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla göçmen kaçakçılığı suçu kazanç sağlama amacıyla yapılan bir suçtur.

Göçmen kaçakçılığı suçunun mağduru; yasal olmayan yollardan ülkeye sokulan, kalmasına imkan sağlanan yada yurt dışına çıkmasına imkan sağlanan yabancı veya yurt dışına çıkmasına imkan sağlanan Türk vatandaşıdır. Ancak birtakım görüşlere göre göçmen kaçakçılığı suçu kamu düzenine ilişkin suçlar kategorisinde olduğundan TCK kapsamında yer alan göçmenler suçun mağduru olmayıp, suçun konusunu oluşturmaktadır. Suçun mağduru ise uluslararası toplumdur.

• Suçun, mağdurların hayatı bakımından bir tehlike oluşturması,
• Suçun, mağdurların onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılarak işlenmesi
• Suçun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi
• Suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi

Suç, teşebbüs aşamasında kalmış olsa dahi, tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur. Maddi menfaat elde etme amacı ile hareket edilmesi suçun tamamlanması için yeterlidir.

Bu suçun; birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde verilecek ceza yarısına kadar, bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza yarısından bir katına kadar artırılır.

"Sanığın göçmen kaçakçılığı eylemine başından itibaren iştirak ettiği, kaçak göçmenleri haklarında mahkumiyet kararı verilen diğer sanıklar ile birlikte karşılayıp, çıkış yapılacak araca bindirme ve bu araca binen göçmenlere ait can yelekleri ile zodyak botu çıkış noktasında sanıklara ulaştırma gibi faaliyetlerin içerisinde bizzat bulunarak sanık ... ile birlikte hareket edip, aynı fikir ve eylem birliği içinde atılı suçu müşterek fail sıfatıyla işlediği anlaşılmasına karşın, yerinde olmayan gerekçeyle yardım eden sıfatıyla cezasında indirime gidilmesi, Kanuna aykırı ve O Yer Cumhuriyet Savcısı ile sanık ... müdafisinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden, tebliğnameye uygun olarak HÜKMÜN BOZULMASINA..." (Yargıtay 4.Ceza Dairesi 16.12.2020 T., 2020/17767 E., 2020/20076 K.)

Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan yollardan; bir yabancıyı ülkeye sokan veya ülkede kalmasına imkan sağlayan, Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkan sağlayan, kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Suçun, mağdurların; hayatı bakımından bir tehlike oluşturması, onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılarak işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarısından üçte ikisine kadar artırılır. Bu suçun; birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde verilecek ceza yarısına kadar, bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza yarısından bir katına kadar artırılır. Bu suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

“Göçmen kaçakçılığı suçu, TCK 79 maddesinde düzenleme altına alınmıştır. Bu suç tipi Türkiye tarafından onaylanan ''Sınır aşan örgütlü suçlara karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve Sınır aşan örgütlü suçlara karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine ek karar, deniz ve hava yolu ile göçmen kaçakçılığı karşı protokol hükümlerinin gereğini yerine getirmek üzere ilk olarak 2002 yılında göçmen kaçakçılığı mevzuatımıza suç olarak girmiştir. Göçmen kaçakçılığı suçunun uluslararası hukuktaki konumu uluslararası suç olarak kabul edilmektedir. Devletlerarası ceza hukukundan hareketle uluslararası suç kavramı devletler hukukunca doğrudan doğruya sahsi ceza sorumluluğunu gerektiren ve devlet hukukunun doğrudan ihlali dolayısıyla suç teşkil eden fiilleri ifade eder. Buna göre adet veya sözleşme ile tesis edilen uluslararası bir norm aracılığıyla suç haline getirilen davranış tiplerine ulusalararası suç denir. Yine göçmen kaçakçılığı suçu uluslararası bir suç olması yanında sınır aşan suç olarakta kabul etmek gerekir. Çünkü suçun maddi unsurunu oluşturan seçimlik hareketlerden göçmenler yasa dışı olarak ülkeye sokmak veya çıkarmak bu suçu sınır aşan bir suç haline getirmektedir.

“Göçmen kaçakçılığı suçu, TCK 79 maddesinde düzenleme altına alınmıştır. Bu suç tipi Türkiye tarafından onaylanan ''Sınır aşan örgütlü suçlara karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi ve Sınır aşan örgütlü suçlara karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine ek karar, deniz ve hava yolu ile göçmen kaçakçılığı karşı protokol hükümlerinin gereğini yerine getirmek üzere ilk olarak 2002 yılında göçmen kaçakçılığı mevzuatımıza suç olarak girmiştir. Göçmen kaçakçılığı suçunun uluslararası hukuktaki konumu uluslararası suç olarak kabul edilmektedir. Devletlerarası ceza hukukundan hareketle uluslararası suç kavramı devletler hukukunca doğrudan doğruya sahsi ceza sorumluluğunu gerektiren ve devlet hukukunun doğrudan ihlali dolayısıyla suç teşkil eden fiilleri ifade eder. Buna göre adet veya sözleşme ile tesis edilen uluslararası bir norm aracılığıyla suç haline getirilen davranış tiplerine ulusalararası suç denir. Yine göçmen kaçakçılığı suçu uluslararası bir suç olması yanında sınır aşan suç olarakta kabul etmek gerekir. Çünkü suçun maddi unsurunu oluşturan seçimlik hareketlerden göçmenler yasa dışı olarak ülkeye sokmak veya çıkarmak bu suçu sınır aşan bir suç haline getirmektedir.

Yabancının ülkede kalmasına imkan sağlanması ''TCK 79/1-a maddesi'' Yabancının Türkiye'de sürekli kalması belli koşullara bağladır. Türkiye'de vizenin veya vize muafiyetinin tanındığı süreden ya da 90 günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. ''6458 sayılı yasanın 19 maddesi'' maddi menfaat elde etmek amacıyla bir yabancının yasal olmayan yollardan Türkiye'de kalmasına imkan sağlanması göçmen kaçakçılığı suçunun oluşturur. Yabancının Türkiye'de kalmasına imkan sağlama; yiyecek, içecek verme, barınacak konut veya başkaca imkan sağlanması vb. şekillerde hareketlerle olabilir. İnsani nedenlerle bir yabancıya barınacak yer veren veya yiyecek temin eden kişi bu suçun kast unsurunun olmaması nedeniyle göçmen kaçakçılığı suçunun sanığı olamaz. Yasal olarak Türkiye'ye girmiş olmakla beraber Türkiye'de sürekli olarak oturmalarına yetkili merciince henüz karar verilmemiş yabancıların ülkede kalmalarına imkan sağlamakta bu suçu oluşturur.

Yabancının yasal olmayan yollardan ülkede kalmasına imkan sağlanması, yasal yollardan ülkeye girmeyenler için herhal ve karda, ülkeye mevzuata uygun olarak girmiş olanları için ülkede kalmaya gerekli izin alınmadan, çalışma veya ikamet teşkeresi bulunmadan ülkeden sınır dışı edilmemelerini sağlamak için onları muhafaza etmektedir. Bir yabancının ülkede kalmasının sağlanması ifadesi yerine bir yabancının ülkede kalmasını imkan sağlanması ibaresinin tercih edilmesiyle yasa koyucunun suçun oluşumu için mutlaka sonucun yani yabancının ülkede kalmasının sağlanması değil de, bunun için gerekli ortamın oluşturulması veya işlemlerin yapılmasını yeterli gördüğü anlaşılmaktadır. İmkan sağlama yabancıya kalacak yer, çalışacak iş ayarlama olabileceği gibi bunların dışında bir şekilde de olabilir.

Yabancı bir kimseyi evinde veya iş yerinde çalıştıran kimse çalışan kimsenin ikamet izni veya vize süresi dolmasına karşın çalıştırmaya devam ederse, doğrudan veya dolaylı olarak bir menfaat elde edip etmediğine bakmak gerekir. Bu kişiyi normal raiç ücret üzerinde çalıştıran kişinin suçu işlediğini kabul etmek mümkün değildir. Ancak failin yabancının bu durumundan yararlanarak normal koşullarda ödenmesi gereken ücretin altında bir ücretli çalıştırması halinde maddi menfaat temin ettiğini yani kazanç sağlama amacıyla hareket ettiğini kabul etmek gerekir.

Türkiye'de maden ocağı çalıştıran, ücretlerin fazlalığı ve çalışma koşulları nedeniyle Türk işçi bulunmayan, ocağını çalıştıramayan, İstanbul ilinde Pakistan uyruklu göçmenlerle karşılaşan aylık 500-600 TL karşılığı bunları ocağında çalıştırmak için Ladik ilçesine götürmek amacıyla Kargı ilçesine getiren, burada kalacakları yer temin eden sanığın mağdurların yabancı ve göçmen olduklarını bilerek, maden ocağında çalıştırmak için onlarla anlaştığı ve özel seçtiği otobüs ile Kargı ilçesine getirdiği ve üzerine atılı göçmen kaçakçılığı suçunda maddi menfaat elde etmek amacıyla göçmenlerin Türkiye'de kalmasına imkan sağladı.

Göçmen kaçakçılığı suçunun manevi unsuru özel kasttır. Özel kast maddi menfaat elde etmek amacıyla seçimlik hareketlerden birinin veya bir kaçının yapılmasıdır. Kanunda açıkça düzenlenmemiş olduğundan bu suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir. Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek amacıyla hareket edilmelidir. Suçun oluşması için bu maksadın varlığı gerekli ve yeterlidir. Ancak menfaatin elde edilmiş olması gerekmez. Maddi menfaat kişinin maddi veya manevi her türlü ihtiyacına cevap veren şeylerdir. Ancak göçmen kaçakçılığı suçunda sağlanmak istenen menfaatin mutlaka maddi menfaatler olması gerektiği açıkça düzenlenmiştir. Bu nedenle manevi menfaat teminine yönelik hareketler bu suçu oluşturmayacaktır. Ancak para, alacak hakkı, borçtan kurtarma, taşınır veya taşınmaz bir malın hibesi veya piyasa fiyatının çok altında bir ücret karşılığı insan çalıştırma gibi hallerde maddi menfaatin varlığını kabul etmek gerekir.”(Yargıtay 18. Ceza Dairesi 10.09.2019 T., 2017/3255 E., 2019/11848 K.)

TCK 79. maddede düzenlenen göçmen kaçakçılığı suçunun fiil unsurun bir yabancıyı ülkeye sokma veya ülkede kalmasına imkan sağlama ile Türk vatandaşı veya yabancının yurtdışına çıkmasına imkan sağlama seçimlik hareketlerden oluşmaktadır. 

Bir kimsenin uyruğu bulunduğu devlet ülkesine yasa dışı yollar ile sokulması, göçmen kaçakçılığı suçunu oluşturmaz. Göçmen Kaçakçılığı suçuna ilişkin suç tipi ve unsurlarının oluşmaması halinde göçmen kaçakçılığı suçundan beraat kararı verilecektir.

"Somut olayda, ....'in vatandaşlığını taşıdığı Azerbaycan'a bağlı Nahcivan Özerk Cumhuriyeti ülkesine girebilmek amacıyla sanığın kullandığı aracın bagajında gizlendiği ve Iğdır İlinde bulunan Dilucu Gümrük sahasında fark edilerek yakalandığı anlaşılmış olup, bir kimsenin uyruğu bulunduğu devlet ülkesine yasa dışı yollarla sokulması eyleminin  göçmen kaçakçılığı suçunu oluşturmayacağı, söz konusu yabancının Türk Ceza Kanunu'nun 79. maddesindeki suçun konusunu oluşturmadığı ve göçmen kaçakçılığı suçunun yasal unsurlarının somut olayda oluşmadığı anlaşılmakla, sanığın beraatine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde mahkumiyet kararı verilmesinde isabet görülmemiştir.” (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 08.03.2021T.,  2020/31910 E.,  2021/7935 K.

Göçmen kaçakçılığı suçuna ilişkin şüphelinin tutuklanması halinde, 7 günlük itiraz süresi içerisinde tutuklama kararı veren mahkemenin bir üst merciine düzenlenecek tutuklama kararına itiraz dilekçesi ile görevli mahkemeye göçmen kaçakçılığı tutuklamaya itiraz dilekçesi verilecektir. Tutuklama kararı verilen şüphelinin tutuklama nedenleri ve gerekçesi tutuklama kararında detaylı olarak belirtilecektir. Göçmen kaçakçılığı tutuklamaya itiraz dilekçesine dilekçeler bölümünde bulunan tutuklama kararlarına itiraz dilekçesi örneğinden ulaşabilirsiniz.

İlgili İçerikler