MESLEK HASTALIĞI TAZMİNATI

A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, Ağır metaller, Çözücüler, Gazlar
B Grubu: Mesleki cilt hastalıkları, Gürültü ve titreşim, Yüksek ve alçak basınçta çalışma, Soğuk ve sıcakta çalışma, Tozlar, Radyasyon
C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları, Bakteri kaynaklı olanlar, Virüs kaynaklı olanlar, Biyoteknoloji kaynaklı olanlar, Psikolojik kaynaklı olan meslek hastalıkları
D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları
E Grubu: Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları

Sigortalının işi sebebiyle meslek hastalığına yakalandığının tespiti; kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve bu raporun dayanağı diğer tıbbi belgelerin, kurum tarafından gerekli görülmesi hallerinde işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin, Kurum Sağlık Kurulunca incelenmesiyle tespit edilir.

Meslek hastalığı bildirimi, 4/1-a kapsamındaki sigortalılar için işverenler tarafından, b bendi kapsamındaki sigortalılar için ise kendilerince E-Bildirim programı işveren sicil numarası ve E-Bildirge şifresi olmayan 4/1-b sigortalıları, Kanunun beşinci maddesindeki sigortalılardan E-Bildirim sistemini kullanamayan işverenleri ile Ek-5 ve Ek-9 maddelerine tabi çalışan sigortalılar tarafından kâğıt ortamında doğrudan veya posta yoluyla da ilgili üniteye veya kuruma gönderilebilecektir.

Bilgi işlem altyapısında çeşitli nedenlerle meydana gelen arızalar ya da elektronik erişimin sağlanamaması nedeniyle söz konusu bildirimin elektronik ortamda yapılamaması durumunda işverenlerce kâğıt ortamında Genelge ekinde yer alan (Ek-7) formu ya da aynı bilgileri taşıyan dilekçe ile ve yasal sürede Kuruma yapılması halinde bildirim geçerli sayılacaktır.

Dilekçe ile yapılan bildirimde sigortalının T.C. kimlik ve sigorta sicil numarası, adı ve soyadı, doğum tarihi, işyerinde yaptığı iş, işyerinde çalışmaya başladığı tarih, meslek hastalığının oluştuğu yer, çalışılan zaman aralığı, gösterilen tanıkların ad ve soyadları, işyerinin adresi, işverenin adı, soyadı, unvanı, ikametgâh adres bilgileri, şirket merkezi bilgileri ile imzalarının da bulunması gerekmektedir.

Meslek hastalıkları Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nün 5. maddesinde tasnif edilerek ana başlıklar halinde düzenlenmiştir: 

• Baş rahatsızlıkları
• Göz rahatsızlıkları
• Kulak rahatsızlıkları
• Yüz rahatsızlıkları
• Boyun rahatsızlıkları
• Göğüs rahatsızlıkları
• Omuz ve kol rahatsızlıkları
• El bileği ve el rahatsızlıkları
• El parmakları rahatsızlıkları
• Omurga rahatsızlıkları
• Karın hastalık ve rahatsızlıkları
• Pelvis ve alt ekstremite rahatsızlıkları
• Endokrin, metabolizma rahatsızlıkları

Sigortalının geçirdiği her hastalık, meslek hastalığı olarak nitelendirilemez. Bir hastalığın meslek hastalığı olarak nitelendirilebilmesi için sağlanması gereken belli başlı şartlar vardır. Buna göre; 

• İşçilik: 5510 sayılı kanun uyarınca meslek hastalığı dolayısıyla hak talebinde bulunabilecek kişidir. Ancak işçi, sigortalı olmalıdır. İşçi sigortalı değilse, işçinin çalışması ve meslek hastalığı kurumca başka türlü tespit edilemiyorsa, meslek hastalığı tespit davası açılarak hem sigortalılık hem de meslek hastalığı tespit edilebilir.
• İşin Yürütülmesi Sırasında Oluşması: Meslek hastalığı, işçinin yürüttüğü iş dolayısıyla ortaya çıkmış olmalıdır. Meslek hastalığı ile işçinin yaptığı iş arasında bir nedensellik bağı bulunmalıdır.
• Süre: Meslek hastalığından söz edilebilmesi için, hastalığın işçinin süreklilik teşkil eden çalışması sürecinde ortaya çıkması gerekmektedir. Ani ya da tesadüfi gelişen olaylar sonucu işçinin zarar görmesi halinde ise iş kazasından söz edilir. Bu halde ancak iş kazası sebebiyle tazminat davası açılabilir. Meslek hastalığında ise belli bir sürecin sonunda yavaş yavaş bedensel ya da ruhsal zararlar meydana gelmektedir.
• Hastalık: Meslek hastalığı, Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Yönetmeliği ve Tüzüğü’nde yer alan hastalıklardan biri olmalıdır. Hastalık, işçiye bedensel veya ruhsal açıdan zarar vererek bir engellik durumu meydana getirmelidir. Bu durum SGK sağlık raporuyla veya mahkemede açılan bir tespit davasıyla saptanmalıdır.

Meslek hastalığına yakalanan işçi, maddi ve manevi zararlarının giderilmesi için işverene karşı tazminat davası açabilir. 

5510 sayılı Yasanın 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 21. maddesi 1. fıkrası ile “iş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir.” düzenlemesi getirilmiş olup, 21. maddenin 4. fıkrası ise 3. kişilerin sorumluluğu" İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir." şeklinde düzenlenmiştir. Bu tür davalarda gerçek zarar hesabı, tazminat hukukuna ilişkin genel ilkeler doğrultusunda yapılmalı, sigortalı sürekli iş göremezlik durumuna girmişse bedensel zarar, ölüm halinde destekten yoksun kalma tazminatı hesabı dikkate alınmalıdır.

Manevi tazminatı, şahsi değerlerine saldırıda bulunulan kişi isteyebilir. Sağlığı, ruh ve vücut tamlığı bozulan herkes manevi tazminat talep edebilir. 

Maddi tazminat, işçinin meslek hastalığından kaynaklanan meslekteki güç kaybı ve benzeri zararlarının giderilmesi maksadıyla talep edilebilir. Maddi tazminat belirlenirken; tarafların kusur oranları, varsa maluliyet oranı, işçinin en son geliri gibi unsurlar esas alınır. Eğer işçi meslek hastalığı sebebiyle ölürse; ölen işçinin yakınları “destekten yoksun kalma tazminatı” talep edebilir. Ölen işçinin desteği yoksa dahi, duydukları acıya karşılık yakınları BK madde 56/2 gereği manevi tazminat davası açabilir. Eğer işçi meslek hastalığı sebebiyle engelli kalmış veya yaralanmışsa, o halde işçinin yakınları manevi tazminat davası açabilir. Meslek hastalığı sebebiyle açılan tazminat davalarında zamanaşımı süresi BK madde 145 uyarınca 10 yıldır. Zamanaşımı süresi, zararın ve failin öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

Türk Tabipler Birliği’ne göre sağlık çalışanı  ve sağlık hizmetlerinde çalışanlara Covid-19 tanısı konulması durumunda  meslek hastalığı bildirimi yapılması gerektiği beyan edilmiş, Covid 19 sağlık çalışanları açısından meslek hastalığı olarak kabul edilmiştir. 

Covid-19 ile bağlantılı olarak gelişen olayların iş kazası olarak bildirimi yapılmalıdır. Örneğin, sağlık çalışanı veya sağlık hizmetlerinde çalışan (güvenlik, hizmetli, şoför, sekreter, vb.)  birinin solunum yollarına, göz mukozasına ya da açık yaralarına hastanın öksürük, hapşırık ve diğer vücut sıvılarının sıçraması ya da bulaşması halleri iş kazası bildirimi yapılması gereken durumlardır.

1-Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi. 

2-Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması. 

3-İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması. 

4-Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi. 

5-Meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.

Meslek Hastalığının Tespiti  

“…Somut olayda meslek hastalığı olduğu iddia olunan hastalığın Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesine rağmen, düzenlenen tahkikat raporunda bir neticeye varılamadığı, yukarıda açıklanan prosedürün devam ettirilmediği, kurum içi prosedürler izlenerek maluliyet tespiti yapılmadığı anlaşılmış olup, söz konusu hüküm bu yönü ile usul ve yasaya aykırıdır.

Yapılacak iş, meslek hatalığının Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbar edildiği, tahkikat yapıldığı ancak tahkikat raporunda olumlu olumsuz bir sonuca ulaşılamadığı dikkate alındığında, davacının mirasçılarına davacıda meydana gelen akciğer kanseri hastalığının meslek hastalığı olarak kabul edilmesi için Kuruma başvuruda bulunmaları, hastalığın Kurumca meslek hastalığı olarak kabul edilmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumuna ve hak alanını etkileyeceğinden işveren aleyhine “meslek hastalığı tespit” davası açması için önel verilmesi, tespit davası, bu dava için bekletici sorun yapılarak çıkacak sonuca göre; hastalığın Kurumca meslek hastalığı olduğunun kabul edilmesi halinde ise davacı müteveffanın, hastalığına ilişkin tüm tıbbi evraklar temin edildikten sonra, usulüne uygun şekilde meslek hastalığından kaynaklanan sürekli iş göremezlik oranının tespitine ilişkin rapor alınarak kesinleştirilmesi; itiraz halinde sırasıyla SGK Yüksek Sağlık Kurulu'ndan ve Adli Tıp 3. İhtisas Kurulundan rapor alınması; mevcut raporlar arasında çelişki oluşması halinde ise; raporlar arasındaki çelişkinin Adli Tıp Genel Kurulundan rapor alınmak suretiyle giderilmesinin ardından çıkacak sonuca göre bir karar verilmesinden ibarettir. Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınmaksızın eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olduğundan bozmayı gerektirmektedir. O halde, davacı tarafın bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır. Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, … 01/10/2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.” (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi  T. 01.10.2015, 2015/2126 E., 2015/17475 K.)

Meslek Hastalığında Kaçınılmazlık Faktörü

“…Dava konusu somut olayda, sigortalının meslek hastalığı nedeniyle, İstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesinin 08.01.2010 tarihli raporuna istinaden Yüksek Sağlık Kurulu raporuyla % 19,2 sürekli iş göremezlik durumuna girdiği, mahkemece yapılan yargılama ile 11/02/2011 tarihinde verilen kararda, karara esas alınan kusur raporunda işverenin %60 oranında kusurlu olduğu, %40 oranında da olayda kaçınılmazlık faktörünün etken olduğu kabul edilerek hüküm kurulmuş, verilen karar dairemizin 16/12/2014 tarihli 2014/934 E-2014/26945 K sayılı ilamı ile %40 oranında kaçınılmazlık oranın bir sonuç olarak değerlendirilmesinin isabetli bulunmaması nedeniyle, kaçınılmazlık oranının çok yüksek olduğu nedenine dayalı olarak bozulmuştur. Bozma ilamı sonrası mahkemenin bozma ilamına uyarak yeniden kusur raporu bilirkişisinden kusur raporu alındığı, bu raporda İşverenin %100 oranında kusurlu olduğu ve olayda kaçınılmazlık faktörünün bulunmadığını bildiren kusur raporunun karara esas alındığı anlaşılmaktadır.

Yukarıda açıklanan yasal mevzuat ve yapılan açıklamalar çerçevesinde; seramik sağlık gereçleri imalatı yapan davalı şirkete ait işyerinde çalışan sigortalının, İstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesince 08.01.2010 tarihli raporla “pnömokonyoz” teşhisi konularak meslek hastalığına yakalandığının anlaşılması üzerine, sigortalının yaptığı işin özellikleri, yakalandığı meslek hastalığına yol açan etkenler, hastalığın önlenebilmesi için alınması gereken önlemler ile bunların gerçekleştirilme ve önlemlere uyum durumları ile kaçınılmazlık faktörü de değerlendirilmek suretiyle, bir miktar kaçınılmazlık faktörünün de etkisi olduğu göz önünde bulundurularak, davaya konu alanda işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda uzman içlerinde göğüs hastalıkları uzmanı hekimin de bulunduğu kişilerden oluşturulacak bilirkişi kurulundan; işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatına uygun, yargısal denetime elverişli, ayrıntılı irdeleme içeren ve verilen kusur oran ve aidiyetlerinin yanında kusur gerekçelerini de gösteren rapor alınıp, dosyadaki deliller ışığında yapılacak değerlendirmeyle bir sonuca varılması gereğinin gözetilmemiş olması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir. O hâlde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.” (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi T. 11.04.2019, 2018/5484 E., 2019/3395 K.)